Biet of niet?

Als stadse vrouw is het niet eenvoudig om op het juiste moment te oogsten. Zelfs niet als het om een vierkantmetermoestuin gaat.

Na een paar dagen zon is alle frisheid en weelderigheid uit mijn zorgvuldig opgebouwd tuintje. De koriander is flink doorgeschoten en geeft ineens mooie witte bloemetjes. De bladeren lijken meer op die van een fresia. De drie tuinbonen die hun best deden zijn opgegeten door de slakken en de rucola hangt slap. Heel slap. Net als de bietenbladeren.

Ik heb twee soorten bieten gezaaid: snijbiet en gewone. Toen ik maanden geleden de zaadjes in de grond stopte heb ik er netjes naambordjes bijgezet. In keurig handschrift stond daar de naam van het gezaaide. Dankzij de vele regenbuien is geen enkel naambordje meer te lezen. En dus twijfel ik nu over wat ik waar gezaaid heb.

Staat de biet nu in vakje vier en de snijbiet in vakje acht? Of is het andersom? Ik weet het niet meer. Wat ik wel weet is dat de ene soort enorm lang en hoog is. En dat de steel kleine groenachtige bloemetjes heeft. De stelen waren vorige week nog mooi groen en rood van kleur en zijn inmiddels zachtrood met een geel randje geworden. In het andere vakje hangen verlepte roodachtige bladeren.

Die met die lange stelen, dat moet dan biet zijn. Dacht ik. Vol enthousiasme haal ik de stengels uit het tuintje. Ik geef een flinke ruk en voor ik het weet heb ik een paar droge stengels in mijn hand. Met een enorme kluit. Van enige biet is geen sprake.

Oké, in vakje vier zat dus snijbiet. Hmm, jammer want de bladeren zien er niet uit alsof je die lekker kunt eten. En die stengels? Dat lijkt meer op rabarber. Ik kijk nog eens goed naar vakje acht. Dat moet dan biet zijn. Ik neem de proef op de som en besluit ook deze eruit te halen. Ik pak de stengel beet en trek deze voorzichtig uit de grond. Nieuwsgierig kijk ik wat er onder die stengel tevoorschijn komt.

Radijsjes? Het lijken wel radijsjes, zo klein. Toch zijn het de bietjes. Maar dan zonder dieprode kleur. Ik denk dat ik toch te vroeg heb geoogst. Terug de grond in kan niet meer. Ik moet de mislukking aanvaarden. Morgen maar weer een fles bietensap bij de groenteboer halen.

Eindelijk echt eten

Vandaag is het eindelijk zover. We kunnen weer eens eten van onze eigen moestuin. De prei is groot en dik genoeg, de courgette ziet er smakelijk uit en de koriander, peterselie en  rucola woekeren.

Met een mesje snijd ik de prei uit de pot. Er komt een krachtige en pittige geur vrij. Daarna pluk ik een courgette. Ik zoek er eentje waar de bloem al van is afgevallen. Dat kost even tijd. Veel bloemen hebben namelijk geen courgette.

Daarna knip ik nog wat kruiden en met de oogst onder mijn arm ga ik aan de slag. Ik was alles grondig en geniet intens van de heerlijke verse geuren. Na het snijden gaat alles in de tajine en laat ik het zachtjes een uurtje pruttelen. Voor de smaak doe ik er nog wat gemberpoeder, zout en peper bij. Eet smakelijk!

Rabarbie

Oké, dit is niet uit eigen tuin. Maar wel heel erg lekker. Mijn kinderen zijn er dol op en het is heel makkelijk te maken: rabarbie. Zo noemden ze het toen ze klein waren. Het is een recept van mijn moeder. 

Recept:
- 1 kilo rabarber
- 1 kilo aardbeien
- 200 gram suiker

Bereiden:
- Snijd de rabarber in kleine stukjes
- Voeg de suiker toe en laat een nacht staan
- Voeg de aardbeien toe en zet op een laag vuur
- Als alles lekker drapperig is, kan het vuur uit
- Bewaar het kookvocht in een karaf, is heerlijk om te drinken. Wel laten afkoelen!
- Maak met de staafmixer de drapperige smurrie glad
- Afkoelen en eten maar

Tip: lekker om zo te eten, maar kan ook heel goed in yoghurt, kwark of op een plak cake.

Snijbiet: recept

Het was even spannend of de snijbiet het zou overleven. De slakken vinden de bladeren erg lekker en de jonge blaadjes zijn al aardig aangevreten. Daarom besloot ik de goede blaadjes af te knippen. Maar, wat doe je met een handvol snijbiet?

Via snijbiet.nl kwam ik allerlei lekkere recepten tegen. De snijbiettaart zag er erg lekker uit. Op naar de groenteboer om nog wat snijbiet te kopen en aan de slag! Een supersimpel recept en erg lekker!

Mijn variatie van de snijbiettaart:
- 400 gram snijbiet
- 120 gram geitenkaas
- beetje honing
- peper, zout
- goede lepel Ras el hanout ( Marokkaans kruidenmengsel met o.a. kerrie, koriander en komijn)
- bladerdeeg
-125 cl. slagroom
-3 eieren
-handjevol pecannootjes
-handjevol walnoten






Bereiden:
- Bladerdeeg uitrollen en springvorm mee bekleden 
- Snijbiet schoonmaken, steeltjes in stukje snijden en blad in stukjes scheuren
- In kom alle ingrediënten bij elkaar doen en goed roeren
- Snijbiet erdoorheen roeren
- 45 minuten in de oven (200 graden)

Eet smakelijk!

Jonge sla

Tja, het zat er natuurlijk aan te komen. De eerste mislukkingen. Het doet toch een beetje pijn.  Aardbeienblaadjes die wel heel erg mini blijven. En ook het vak met kool blijft akelig leeg. Slazaden die nooit tot volle wasdom kwamen.

Ik laat het gebeuren. Alleen de sla, daar heb ik mijn best voor gedaan. Dat ging niet altijd zonder slag of stoot. De meeste zaadjes kwamen niet eens op, slechts twee ontkiemden en kwamen als groene spriet boven de zwarte aarde tevoorschijn. Ik heb ze vertroeteld, in een speciale bak met een stuk zeil erover. Toen ze wat groter werden, mochten ze in de moestuin.

Dat was ook het moment dat ik aan het gedicht van Rutger Kopland moet denken: Jonge sla, net geplant in een vochtig bedje. Hij kon het niet verdragen, bij mij zorgt het voor een klein geluksmomentje. Ik heb ervan genoten, de Kleinduimpjessla groeide en groeide en afgelopen week plukte ik de bladeren om er een salade van te maken.

De smaak was geweldig: boterzacht, beetje pittig en een goede bite. Ik had nog wat zaadjes over. Die heb ik direct gezaaid. En nu hoop ik weer twee geluksmomentjes te krijgen. Een van de jonge sla net geplant in een vochtig bedje. En eentje als ik de bladeren weer mag proeven.

Heimwee

‘Is dat nou rustgevend?,’ vroeg een vriendin afgelopen weekend. ‘Dat hoor je toch altijd. Dat mensen die het druk hebben, in de tuin gaan werken. Om te ontspannen.'

Ik keek haar verbaasd aan. ‘Een moestuin rustgevend? Nou nee, niet echt. Als ik er twee dagen niet naar omkijk, vreten de slakken de bonen op, zijn de tomatenplanten verdroogd en is de snijbiet alweer op zijn retour. Zonder dat ik ervan gegeten heb.’

‘Maar, waarom neem je dan ook zo’n moestuin? Waarom gooi je niet een paar bakken vol met vrolijke plantjes?’

‘Die moet ik toch ook water geven en verzorgen?’

‘Ja, maar dan heb je direct resultaat. Een keer kopen en klaar is kees.’

Ze heeft natuurlijk wel een punt. Zo’n moestuin, hoe klein ook, is toch nog een heel gedoe: zaden, stekken in potten overzetten, onkruid wieden. En een paar weken later in weer grotere potten overzetten. In de zon, uit de zon, beschermen tegen hevige regenval, om maar iets te noemen.

‘Nou, waarom doe je het dan?,’ vraagt ze nog een keer.

‘Misschien wel uit heimwee,’ antwoord ik spontaan. Ik schrik van mezelf. Zo had ik er nog niet eens over nagedacht. Maar ineens begrijp ik mezelf. Het is heimwee naar lekker eten, naar een opa die in de tuin aardappels staat te rooien. Naar een oma met wie ik eindeloos doperwten dopte, kruisbessen plukte en snijbonen sneed. En naar de verhalen die ze dan vertelden. Uren zat ik als kind in hun tuin, in de rieten stoelen met gehaakt kussentjes, naast de volière en met heel veel plukbloemen om ons heen. Het leek alsof er geen tijd was, mijn wereld bestond uit die tuin, opa, oma en de verhalen.

Misschien heeft die vriendin toch een beetje gelijk. Werken in mijn moestuin is niet rustgevend, maar geeft wel de rust om oude verhalen en mooie herinneringen te oogsten.

Klein geluk

Lege appelsapflesjes, gevuld met schatten van de waterkant.

En het fluitekruid staat te wuiven op tafel. Klein geluk.

Eerste oogst

Het is zover. Gisterenavond plukte ik de eerste koriander! Vers en uit mijn eigen tuin. En lekker dat het was!

Aardappelen in een pot

Mijn vader moest er hartelijk om lachen. 'Ga jij aardappelen in een pot kweken? Dat lukt je nooit.' Tijdens mijn cursus moestuinieren vertelde de cursusleider dat aardappelen soms ook in een pot opkomen. 'Probeer het gewoon,' adviseerde hij. 'Een aardappel per pot. Als het lukt heb je straks een klein maaltje.'

Ik nam twee kleine aardappelen en twee potten. In allebei de potten legde ik verstopte in een aardappel onder de grond. Drie weken lang stonden er twee potten, ter grootte van een emmer, op mijn terras. Met alleen maar aarde.

'Waarom doe je geen bloemen in die potten?,' vroeg dochterlief. 'Dit is toch saai?' Ik vertelde haar dat er onder de grond van alles gebeurde. Dat de aardappel ontkiemde - noem je dat eigenlijk zo? -. En dat ze met een beetje geluk volgende week groene blaadjes zou zien. Zij haalde haar schouders op. 'Dat geloof je toch zelf niet,' lachte ze meewarig.
 
Afgelopen weekend speelde ze buiten. Ineens rende ze naar binnen. 'Mam, waar ben je? Kom snel kijken. De pot met aardappelen heeft ineens heel grote bladeren!'.

Ik liep naar de potten en inderdaad, ineens waren daar de eerste tekenen van succes zichtbaar. Als ik ze straks oogst, nodig ik mijn vader uit voor een heerlijke stampotmaaltijd!

Arme buren

'Oma, waarom staat er bij de buurvrouw een tent in de tuin?' Het is de nieuwsgierige kleindochter van de buurvrouw. Ze is op de schutting geklommen en kijkt verbaasd naar het tentje in onze tuin.
'Wat een rare tent? Je kan er helemaal niet in spelen. Waarom hebben ze dat dan?' Ik hoor het antwoord van de buurvrouw niet, maar het is waarschijnlijk niet bevredigend genoeg.
'Maar er staan allemaal kleine groene dingetjes in. Wat is dat?'

Ik loop naar de schutting en leg haar uit dat hier straks allemaal groente en kruiden groeien. Ik weet niet wat ze van me denkt, maar vreemd vindt ze het in ieder geval wel. Terwijl ze naar binnen loopt, hoor ik haar nog zeggen: 'Hebben die geen geld om naar de winkel te gaan?'

Het geheim van de tomatenplant

Een maand geleden legde ik heel voorzichtig de zaadjes van een tomaat in een bedje met aarde en biologische mest. Het duurde eindeloos voordat de eerste groene miniblaadjes zichtbaar werden. Maar, er was resultaat. De jonge zaailingen hadden het naar hun zin. In een kastje, op de vensterbank met af en toe wat flinke zonnestralen.

Naar buiten!
Twee weken geleden werden de blaadjes geel. Zouden ze naar buiten willen? Ik waag het erop en stop vier zaailingen in een een ruime pot. Om de jonge blaadjes te beschermen zoek ik een beschut plekje in de zon. Nou ja, voor zover die wil schijnen.

Er gebeurt eigenlijk niets. De plantjes groeien misschien een millimeter, maar het mag geen naam hebben.

Afgelopen donderdag was ik bij vrienden op bezoek. Van de buren kregen zij een enorme plant. Ik keek er eens goed naar en tot mijn verbazing was het een tomatenplant. Heel groot! Vast gekocht in een tuincentrum, dacht ik jaloers.


Maar nee, die buurman had drie weken eerder dan ik zijn tomatenzaadjes in een kweekpotje gelegd. Verbaasd vroeg ik hoe zijn planten (hij had er wel dertig) zo groot waren geworden. En toen ontdekte ik dat ik het helemaal verkeerd had aangepakt.

Tips van de buurman:
1. Laat ze zo lang mogelijk binnen staan
2. Als ze tien centimeter groot zijn, dan verpoot je ze. Een stekje per grote pot.
3. Als de zon schijnt, doe je de planten naar buiten. Bouw dit voorzichtig op en begin met een uurtje per dag.
4. Bevochtig de grond regelmatig en zorg dat de bladeren niet nat worden.
5. Bij dreiging van regen of onverwachtse temperatuurverandering: snel de planten naar binnen brengen.

Experiment
Tja, zoveel aandacht kregen mijn plantjes niet. Toch wil ik ook zo'n grote tomatenplant. En dus heb ik het volgende experiment bedacht:
1. Ik laat drie stekjes in de pot buiten staan, beschut tegen de wind en regen.
2. Een stekje verplaatst ik naar mijn moestuintje waar een zeil over geplaatst is.
3. Ik zaai opnieuw tomatenplantjes. Binnen, in een stekbakje. Ik laat ze heel erg lang binnen staan.

Ben benieuwd of ik nog tomaten kan oogsten dit seizoen.

Kruiden- en groentetafel

Het lijkt nog nergens naar, maar over een paar weken is dit de lekkerste tafel van de buurt. Met aardbeien, koriander, paprika's, pepers en tomaten.

Volgens de boekjes is het te vroeg om de tomaten naar buiten te doen. Maar binnen werden de blaadjes zo droog en gelig, dat ik het toch maar ga proberen.
En wat de paprika betreft: volgens het labeltje waren het aardbeien, maar ik denk dat ik het verkeerde labeltje in het kweekbakje heb gezet.

Kraamtijd voorbij

De courgette, mais en pompoen beginnen groot te worden. Met verbazing heb ik de afgelopen dagen naar de groene steeltjes gekeken. Ik wist niet dat deze zaadjes zo snel tot volle wasdom zouden komen. De bladeren zitten er al aan en het lijkt alsof ze hun nek uitsteken naar het licht. De stekjes groeien het kraambedje uit en dus wordt het tijd om ze buiten in potten te zetten.

Geen idee hoe groot deze groenten gaan worden. Binnen vond ik het al van die grote jongens. Maar nu ze in een grote bak staan, krijg ik bijna medelijden.Een zo'n sprietje in een enorme bak, met om zich heen alleen maar aarde. Zo eenzaam. Ik zet de courgette en pompoen bij elkaar. Misschien dat ze dan naar elkaar toegroeien. Maar, moeten ze in de zon? Of juist niet? Ik heb geen idee, maar volle zon lijkt me een goede optie. Voor de zekerheid zet ik de gieter binnen handbereik.

 In de twee voorste bakken zitten aardappelen. Daar gebeurt al twee weken niets. Of het moet zijn dat ze ondergronds activiteiten organiseren.

Eetbare tuin

Kijk nou, terwijl ik luister naar de theorie en zaadjes zaai, heeft Eerlijke Kost me op de film gezet. Tja, het valt niet mee om alle namen van zaadjes te onthouden.

Op cursus

Ik hou van bladen. Van magazines. Maar ook van die andere blaadjes. Groene blaadjes. Sprietjes, mooi gekrulde bladeren, stevige harde stelen en alles wat daar tussen zit. Vooral als je ze kunt eten. Het liefst onbespoten en vers. Daarom wil ik zo graag een moestuin. Maar ja, op die kleine postzegeltuin van mij valt weinig te tuinieren. Dacht ik. Sinds zaterdag weet ik beter.

Op cursus
Ik volgde een workshop ‘De eetbare tuin’ via Eerlijke Kost, een website met ontzettend veel informatie over (h)eerlijk eten in Utrecht e.o. Luuk Schouten van Tuinderij Eyckenstein en Agnes Loooman van Agnes kruidentuin vertelden over de geheimen van moestuinieren. Dat het ook in bakken kon. Dat je helemaal geen grote tuin hoeft te hebben.

Bah, schimmels
Na dik twee uur theorie over geschikte grondsoorten, welke groente wel en niet bij elkaar gezaaid kunnen worden en heel veel enge schimmelziekten gingen we zelf aan de slag. We leerden hoe je het beste kunt zaaien. Dat het handig is om ieniemiene zaadjes eerst voor te zaaien.

Alles in de pot
Dat je knoflook gewoon in een pot kunt stoppen (weet alleen niet meer of je het sprietje van de knoflook onderin of juist naar de bovenkant in de pot moet). Dat een emmer groot genoeg is om een aardappel te poten. Dat je daar straks een maaltijdje aardappelen van krijgt. Dat je zelfs maïs in een pot kunt kweken. En pompoen. Dat je zevenblad niet weg hoeft te gooien, maar er heerlijk pesto van kunt maken.

De oogst
Aan het einde van de ochtend ging ik naar huis met 7 zaaibakken, een zakje pootaardappels, drie zakjes zaad en acht minipreitjes. Want per vier kunnen die gewoon in een pot. Op het terras van je postzegeltuintje.

Aan de slag
Inmiddels is alles gezaaid, liggen de aardappels onder een dikke laag bemeste aarde. In een pot. Staan de preisprietjes te pronken en heeft ook de knoflook een eigen pot gekregen.

Kijk, een sprietje!

Mijn moestuintje ligt er verlaten bij. Het is een kale houten bak met vier latjes. Goed voor zestien vakken waar straks allerlei lekkers in groeit. Onderop ligt een worteldoek. De bak moet nog gevuld worden met aarde en compost. Maar daar is het buiten nog te koud voor.

Dus ben ik binnen aan het voorzaaien. Met succes! Want na een zeven dagen zijn de eerste sprietjes van de tomatenplantjes al zichtbaar. Mooi groen, een piepklein broos en breekbaar steeltje en twee langwerpige blaadjes die naar het licht groeien. En iedere dag komt er zo’n steeltje bij.

In de andere bak duikt ineens een groen grassprietje op. Volgens mijn papiertje wordt dit een aardbei. Zou het?

Binnenkort mogen deze stekjes naar buiten. Dus, kom op met het lenteweer.

Rennende radijs

Als mijn zaadjes allemaal op deze manier uitkomen, wordt het een vrolijk moestuinseizoen!

De foto is gemaakt door de Japanner Minako Shibata. Zijn daikon, een variant van de witte radijs leek net een wegrennend poppetje. Hij maakte er allemaal grappige foto's van en zette die op zijn Facebookpagina.

Voorlopig is er in mijn moestuintje nog niets te zien. 

Zaaien

Gisteren was ik het wachten zat. Ik wil NU beginnen. Dat kan, las ik ergens. Je kunt voorzaaien. Gewoon in een klein bakje, boven de vensterbank. Bij de Welkoop zag ik speciale zaaibakjes. Een soort eierdozen waar per vakje één zaadje in kan.

Samen met dochterlief vullen we alle bakjes. Dat is nog een hele klus.Wat een karwei. Het gaat haar niet snel genoeg en na het zaaien van de paprika's, tomaten en aardbeien gooit ze het bijltje er bij neer. Oké, dan maak ik het wel af.

Ik ben alleen niet zo precies. Het lukt me lang niet altijd om in elk vakje maar één zaadje te planten. Zou het erg zijn als er twee tomatensprietjes uit een vakje komen? Of gaan die met elkaar de strijd aan omdat er maar plek voor één is? Ik wacht het rustig af.

Ondertussen vinden we ook nog zonnebloemzaadjes. Die zetten we ook in de aarde. Inmiddels staan alle bakjes op de vensterbank. Sommige in een stekkastje, andere gewoon op een schoteltje. Benieuwd wat het gaat worden.

Omdat een eerste succesje belangrijk is, zaai ik ook wat tuinkers op watjes. Dat schijnt niet te kunnen mislukken.

Zaadjes gekocht

Oké, ik heb mijn besluit genomen. Die vierkantemetermoestuin gaat er komen. Maar waar moet ik beginnen? Wat kun je zaaien? Hoe groot worden paprika's eigenlijk en passen aardappelen in zo'n klein tuintje?

Ik wil het mezelf niet te moeilijk maken. Op Eerlijke kost vind ik de informatie die ik zoek. Bij De Wiltfang in Maartensdijk kun je een alles-in-een-pakket bestellen. Superhandig! Een boekje en zestien zaadzakjes. Speciaal voor mensen die geen kennis van zaaien, verzorgen en oogsten hebben. voor mij dus.

In het boekje staat precies hoe je elk zaadje moet zaaien. Paarse stamboontjes zaai je in een cirkel en worteltjes in rijtjes, lees ik in het boekje. Jammer dat de grond nog te koud is om te beginnen.

En dit ga ik het komende seizoen eten:
Griekse basilicum
Palmkool
Bietjes
Peterselie
Rode zaaiui
Paars stamboontje
Ronde worteltjes
Koriander
Klein duimpjesla
Snijbiet
Tuinbonen
Prei
Rucola
Bataviasla
Snijselderij
Tomaatjes

Eindelijk!

Al jaren wil ik mijn eigen moestuin. Maar, de moestuinen liggen aan de rand van het dorp. En ik heb geen zin om daar iedere dag naartoe te fietsen.

Dan maar een moestuinieren op mijn eigen postzegeltuintje. Met wat kruidenkratten, een vierkantenmetertuin en een stel potten zal dat best lukken.

Op dit blog houd ik mijn successen, leermomenten en fouten bij. Ik ben namelijk een stadse vrouw en heb geen idee wat er allemaal bij een moestuin komt kijken.